تحلیل صنعت دوده (شصدف ، شکربن ، شدوص)

دوده از قدیمی ترین ساخته های دست بشر می باشد. در گذشته هندی ها و چینی ها از دوده به عنوان رنگدانه در جوهر استفاده می کردند.

دوده از کربن ساخته می شود و در اصطلاح به آن کربن سیاه نیز گفته می شود. دوده در صنایعی نظیر تایر سازی ،پلاستیک سازی، جوهر و رنگدانه کاربرد دارد که بیشترین کاربرد آن بعنوان فیلر در ساخت لاستیک است. به طور میانگین دوده حدود ۲۵ تا ۳۰ درصد وزن لاستیک را تشکیل میدهد. در حال حاضر حدود ۹ میلیون تن از تقاضای دوده مربوط به این بخش است. ۹۷ تا ۹۹ درصد دوده از کربن ایجاد می شود و مابقی نیز از اکسیژن و هیدروژن تشکیل می شود.

پراکندگی مصرف دوده در دنیا

تولید دوده در دنیا به طور کلی با شیب ملایم و ثابتی افزایشی بوده و آینده این صنعت رو به رشد پیش بینی شده است. در مقابل یکی از چالش های مربوط به صنعت دوده مشکل زیست محیطی و قوانین سخت گیرانه در رابطه با آن است. برای تولید دوده از برش های سنگین پالایشگاه استفاده می شود که بخاطر نحوه تولید و احتراق ناقص آن ها این مشکل بوجود می آید. نوسانات قیمتی مواد اولیه و فشارهای رقابتی موانع عمده ای برای رشد ایجاد میکنند.

فرآیند تولید کربن سیاه

تجزیه حرارتی و احتراق جزئی دو روش تولید کربن سیاه می باشد.  ماده اولیه برای بیشتر روش های تولید کربن سیاه، روغن سنگین آروماتیک می باشد که شامل فورفورال اکسترکت، cfo، co و قطران می باشد.

فرآیند کوره ای سیاه

این روش متدوال ترین روش کربن سیاه در دنیا می باشد. در این روش از هیدروکربن های مایع و گاز به ترتیب به عنوان ماده اولیه و به عنوان منبع گرما استفاده می شود. سپس ماده اولیه اولیه به یک جریان گاز داغ وارد میشود. جایی که تبخیر می شود و سپس در فاز بخار تجزیه می شود تا ذرات کربن میکروسکوپی را تشکیل دهد.

فرآیند دوده گازی

در روش دوده گازی به جای گاز طبیعی از روغن به عنوان ماده اولیه استفاده می شود. روغن در یک کوره گرم می شود و بخار حاصل از آن توسط یک گاز سرشار از هیدروژن به یک لوله گاز منتقل می شود با شروع به سرد شدن بخشی از کربن سیاه تولید شده بر روی غلتک رسوب می کند، در حالی که بقیه کربن سیاه وارد سیستم فیلتر می شود. در مرحله بعد، دو جریان کربن بلک با هم ترکیب می شوند و در ادامه مانند فرآیند کوره ای سیاه عمل میکنند.

فرآیند لامپ بلک

این روش قدیمی ترین روش تولید دوده در دنیا می باشد. این روش کربن سیاه را با جمع آوری دوده از دودهای حاصل از سوزاندن روغن ها یا چوب کاج به دست می آورد.این روش برای تولید انبوه مناسب نمی باشد، با این حال از آن به عنوان ماده خام برای چوب جوهر استفاده می شود، زیرا کربن سیاه را با رنگ خاصی فراهم می کند.

فرآیند دوده کانالی

این فرایند تولید کربن بلک در اواسط قرن گذشته در آمریکا توسعه یافت و  اساس آن احتراق ناقص گاز طبیعی می باشد. ذرات دوده موجود در دود حاصل از احتراق ناقص بر روی جداره کانال فولادی می نشیند و توسط تراش دهنده های مکانیکی از جداره کانال جدا می شوند.

فرآیند سیاه حرارتی

این روش تولید کربن سیاه یک فرآیند غیر مداوم یا چرخه ای است که از گاز طبیعی به عنوان متداول ترین ماده اولیه استفاده می شود، اگرچه از روغن های هیدروکربن با درجه بالاتر نیز استفاده می شود. فرآیند سیاه حرارتی زمانی که بصورت پیوسته کار کند، حداکثر بازده را خواهد داشت. در این حالت دو راکتور است که به طور متناوب در چرخه هایی به مدت پنج تا هشت دقیقه کار می کنند.

فرآیند استیلن سیاه

این فرآیند با تجزیه حرارتی گاز استیلن باعث به وجود آمد کربن سیاه و هیدروژن میشود. کربن سیاه تولید شده در این روش بیشتر کاربرد الکترونیکی دارد.

سهم روش های تولید دوده صنعتی در جهان

گریدهای دوده صنعتی

 گریدهای دوده صنعتی به دو نوع نرم و سخت طبقه بندی می شوند. گریدهای نرم مقاومت بالایی در برابر فرسایش دارند و در ساخت تیوپ ها کاربرد دارند و گریدهای سخت در ساخت عاج و تولید نخ تایر به منظور تقویت لاستیک مورد استفاده قرار می گیرند.

بزرگترین صادرکنندگان دوده در دنیا در سال ۲۰۲۲

بزرگترین وارد کنندگان دوده در دنیا در سال ۲۰۲۲

ارزش بازار دوده در چین و دنیا

ارزش بازار شرکت های چینی و کل مارکت در تصویر بالا مشاهده می شود. پیش بینی میشود تا سال ۲۰۲۷ ارزش کل مارکت این صنعت به ۲۵ میلیارد دلار برسد.

گزارش بازار بورس اوراق بهادار تهران | هفته منتهی ۱۵ آبان ۱۴۰۲

صنعت دوده در ایران

در سال ۱۳۵۱ قرارداد ساخت اولین شرکت دوده ای ایران آغاز شد. هم اکنون ۴ شرکت تولید کننده دوده در ایران وجود دارد. که شرکت کربن سیمرغ بورسی نمی باشد ولی شرکت های دوده صنعتی فام، کربن ایران و دوده صنعتی پارس بورسی هستند.
سهامدار عمده شرکت های دوده صنعتی پارس و کربن ایران به واسطه سرمایه گذاری های انجام شده سازمان تامین اجتماعی می باشد. همچنین شرکت کربن ایران مالکیت ۴۴ درصدی دوده صنعتی پارس را به عهده دارد.

سهامدار عمده شرکت دوده فام نیز بنیاد مستضعفان می باشد. در شرکت کربن سیمرغ نیز سهامداران عمده مجتمع آرتا ویل تایر و گروه صنعتی بارز می باشند.

مقایسه شرکت های تولیدکننده دوده

میزان تولید دوده در سالیان گذشته

مبلغ فروش صادراتی و داخلی شرکت ها در سال ۱۴۰۱

با توجه به نمودار بالا در سال گذشته ۲۸ درصد مبلغ فروش شرکت های دوده ای از محل صادرات به کشورهای دیگر بوده است. و در این میان کمترین میزان صادرات برای شدوص و بیشترین میزان آن برای شصدف بوده است به نحوی که از مبلغ فروش داخلی نیز بیشتر بوده است.

مقدار فروش داخلی و خارجی

بررسی صورت سود زیان شصدف

مفروضات

تحلیل حساسیت شصدف

با توجه به جدول بالا به ازای هر یک درصد تغییر در نرخ فروش دوده سال ۱۴۰۳ سود خالص هر سهم ۳۴۵ ریال تغییر می کند که ۳۴۵ ریال معادل ۵.۵۴ درصد سود محاسبه شده برای سال ۱۴۰۳ می باشد.

بررسی صورت سود زیان شکربن

مفروضات

تحلیل حساسیت شکربن

با توجه به جدول بالا به ازای هر یک درصد تغییر در نرخ فروش دوده سال ۱۴۰۳ سود خالص هر سهم ۵۲ ریال تغییر می کند که ۵۲ ریال معادل ۴.۱۳ درصد سود محاسبه شده برای سال ۱۴۰۳ می باشد.

بررسی صورت سود زیان شدوص

مفروضات

علت تفاوت در نرخ دلاری دوده شرکت ها متفاوت بودن گریدهای تولیدی می باشد.

با توجه به جدول بالا به ازای هر یک درصد تغییر در نرخ فروش دوده سال ۱۴۰۳ سود خالص هر سهم ۲۳۱ ریال تغییر می کند که ۲۳۱ ریال معادل ۳.۳۳ درصد سود محاسبه شده برای سال ۱۴۰۳ می باشد.