مقدمه 

اواخر سال گذشته نرخ خوراک پتروشیمی‌ها از جمله مهمترین موضوعات مطرح در فضای اقتصادی کشور بود. چرا که صنعت پتروشیمی نقش اصلی در تأمین ارز مورد نیاز کشور دارد و محصولات پتروشیمی حدود ۴۰ درصد از صادرات غیرنفتی را به خود اختصاص ‌می‌دهد.

صنعت پتروشیمی بزرگترین صنعت بورس است که حدود ۴۰ درصد از بازار سرمایه را شامل می‌شود و تغییرات قیمت خوراک یا محصولات بورس را با نوسان همراه می‌کند.

نرخ خوراک از کجا به کجا

روند تعیین نرخ خوراک پتروشیمی‌ها طی سنوات گذشته به این صورت بود که با اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها در سال ۱۳۸۹ و فراگیر شدن افزایش بهای حامل‌های انرژی، ضرورت افزایش قیمت خوراک واحدهای پتروشیمی نیز به وجود آمد. بر این اساس و با احتساب نرخ حدود هزار تومانی ارز در آغاز اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، قیمت هر متر مکعب خوراک گاز واحدهای پتروشیمی ۷ سنت یا ۷۰ تومان مشخص شد.

با شروع تحریم‌های غرب علیه ایران و در پی رخداد شوک ارزی در اقتصاد کشور که موجب افزایش نرخ دلار تا ۴ هزار تومان شد، ارزش هر متر مکعب گاز تحویلی به این صنایع به ۲.۳۳ سنت کاهش یافت.

پس از کش و قوس‌های بسیار بالاخره دولت در سال ۱۳۹۴ یک فرمول واحد را به مدت ۱۰ سال برای نرخ خوراک پتروشیمی‌ها تعیین و ابلاغ کرد. مطابق با این فرمول قیمت گاز خوراک پتروشیمی‌ها باید بر اساس میانگین مصارف داخلی گاز و قیمت چهار هاب بین‌المللی تعیین شود.

نرخ عجیب ۷ هزار تومانی

اما تحت فشار لابی سنگین پتروشیمی‌ها، دولت در اقدامی عجیب به تعیین سقف قیمتی ۵ هزار تومانی برای خوراک پتروشیمی ها در بودجه‌ ۱۴۰۱ مبادرت کرد. این نحوه‌ قیمت گذاری مورد انتقاد کارشناسان بسیاری قرار گرفت. زیرا قیمت گاز تحت تأثیر متغیرهای گوناگونی از جمله قیمت ارز، نرخ گاز در بازارهای بین المللی و مسائل دیگر است. اکنون طبق آخرین تصمیم دولت نرخ خوراک پتروشیمی‌ها به عدد ۷ هزار تومان و نرخ سوخت نیز به رقم ۴ هزار تومان رسیده است و یکی از علل اصلی ریزش بازار در چند هفته گذشته همین موضوع بوده است.

طبق آخرین تصمیمات صورت گرفته هیئت تطبیق مجلس نرخ ۷ هزار تومانی را مغایر قانون دانسته و مصوبه افزایش نرخ خوراک را لغو کرد و به دولت ۱۰ روز مهلت داده است تا تغییرات لازم را در نرخ خوراک اعمال کند.

کاهش سود اوره سازها

در شرکت‌های تولید کننده اوره هزینه گاز تقریبا برابر با ۲۵ درصد از مبلغ فروش شرکت است همچنین این عدد برای شرکت‌های متانول ساز حدود ۵۰ درصد از مبلغ فروش را شامل می‌شود لازم به ذکر است که شخارک به دلیل فروش گاز LPG در سبد محصولات در محدوده زیان وارد نمی‌شود. همانطور که در جدول زیر قابل مشاهده است رشد نرخ خوراک و سوخت تأثیر قابل توجهی بر سود شرکت‌های متانولی و اوره ساز دارد. البته باید این نکته را نیز در نظر داشته باشیم که این افزایش نرخ خوراک در کنار کاهش نرخ جهانی محصولاتی همچون اوره و متانول به کاهش سود این شرکت‌ها سرعت بیشتری داده است.

نرخ خوراک

نتیجه گیری 

در نهایت باید این نکته را نیز در نظر داشته باشیم که با نرخ ۱۴.۵ سنت گاز با فرمول قبلی و افزایش نرخ ارز به حوالی ۴۵ تا ۵۰ هزار تومان نرخ خوراک نیز به عدد ۷ هزرا تومان خواهد رسید. درواقع نرخ ثابت ۷ هزار تومانی تعیین شده برای گاز خوراک دور از ذهن نبوده و قابل پیش‌بینی بوده است. در حال حاضر با نرخ دلار ۳۸هزار تومان نرخ خوراک حدود ۵۵۰۰ تومان می‌باشد.