در صنعت برق کشور، با توجه به وجود زیرساخت‌های مناسب برای بهره‌برداری از بورس انرژی از سال ۱۳۹۰ امکان خرید برق از بورس انرژی فراهم شد. در حال حاضر، علاوه بر خرید و فروش برق، تمامی معاملات حامل‌های انرژی نیز در بورس انرژی انجام می‌شود.

در این راستا، بسیاری از شرکت‌ها و مؤسسات دولتی و غیردولتی به عنوان بازیگران بورس انرژی شناخته می‌شوند و خرید و فروش حامل‌های انرژی را از طریق این بورس انجام می‌دهند.

بازار برق ایران

ایران دارای چهار بازار بورس مجزا است که شامل: بازار بورس، بازار فرابورس، بازار بورس کالا و بازار بورس انرژی می‌باشد. هر یک از این بازارها دارای دستورالعمل‌ها، ماهیت و معاملات خاص خود هستند. در ادامه، به نحوه خرید برق از بورس انرژی و قوانین مربوط به آن خواهیم پرداخت. طبق قوانین خرید برق از بورس انرژی،  اشخاص حقیقی و حقوقی با رعایت الزامات قانونی و بر اساس ساز و کار موجود در بورس انرژی، می توانند نسبت به تأمین برق خود اقدام کنند.

انواع بازارهای با قابلیت معامله برق در بورس انرژی ایران

📤دانلود فایل آموزشی صفر تا صد بازار برق📥

مصوبه شماره ۱۴۰۱/۶۹۳۸۴/۲۰/۱۰مورخ ۱۴۰۱/۱۲/۲۷وزیر محترم نیرودر خصوص توسعه مبادالت برق در بورس انرژی: 

• در راستای اجرای مصوبه شماره ۸۲۳۵۷ت ۵۷۴۶۷ هـ مورخ ۱۳۹۹/۷/۲۰ هیئت وزیران موضوع تکلیف مشترکین بالای یک مگاوات به تامین برق مورد نیاز خود از طریق قراردادهای دوجانبه و یا سایر روش های مورد متداول بورس انرژی.
• کلیه مشترکین بالای یک مگاوات، شرکت های برق منطقه ای شرکت های توزیع نیروی برق و شرکت های خرده فروشی بایستی برق مورد نیاز خود را در سقفی که توسط شرکت مدیریت شبکه برق به بورس انرژی اعلام می شود در تابلوی اول خریداری نمایند.
• کلیه “عرضه کنندگان برق” بایستی در سقف اعلام شده توسط شرکت مدیریت شبکه انرژی الکتریکی تولیدی خود را در تابلوی اول عرضه کنند.
•  در صورتی که خریداران در تابلو اول اقدام به خرید بر اساس شرایط اعلامی شرکت مدیریت شبکه (رعایت سقف اعلامی) نمایند و در زمان تحویل بنا به ملاحظات فنی و ….. برق آنها قطع شود، شرکت توانیر موظف است از طریق شرکت های برق منطقه ای شرکت‌های، توزیع به ازای میزان برق تحویل نشده، ۱/۳ متوسط قیمت مورد معامله در تابلو اول در آن دوره را به منظور جبران خسارت وارده به خریداران در صورت‌حساب آنها منظور کند ضریب فوق به تشخیص هیئت تنظیم قابل تغییر هست.
• در راستای اجرای ماده (۱۶) قانون جهش تولید دانش بنیان، صنایع با قدرت مصرف بیشتر از یک مگاوات مجازند برق مورد نیاز خودر را از طریق تابلو برق سبز به صورت تبادل فیزیکی یا خرید گواهی تولید برق تجدیدپذیر تامین نمایند.
•   شرکت های رمز ارز مجازند برق خود را از طریق تابلو برق سبز خرید نمایند و صنایع با قدرت مصرف بیشتر از یک مگاوات می بایستی بخشی از برق خود را مطابق ماده (۱۶) قانون جهش دانش بنیان را از طریق تابلو برق سبز خرید نمایند.

• شرکت توانیر موظف است چنانچه مشترکین مشمول نسبت به خرید برق تجدیدپذیر تکلیفی اقدام ننمایند بهای برق آنها را به نرخ حداکثر قیمت نماد معامله تابلو برق سبز یا متوسط نرخ خرید برق از نیروگاه های تجدیدپذیر هر کدام که بیشتر باشد، در آن دوره در صورتحساب ایشان اعمال نماید.

• چنانچه برق خریداری شده در تابلوی برق سبز به دلیل محدودیت های شبکه برق به آنان قابل تحویل نباشد، شرکت توانیر موظف است از طریق شرکت برق منطقه ای شرکت توزیع، به میزان برق تحویل نشده ۱/۴ متوسط قیمت نماد معامله تابلو سبز در آن دوره را به منظور جبران خسارت وارده به خریداران برق در صورتحساب آنها منظورنماید، ضریب فوق به تشخیص هیئت تنظیم قابل تغییر هست.
• در صورت عدم فروش برق عرضه شده بصورت فیزیکی توسط نیروگاه های تجدیدپذیر موضوع بند ساتبا مکلف است مبلغی معادل %۷۰ متوسط قیمت نماد مورد معامله تابلو برق سبز در دوره تولید را حسب درخواست به ایشان پرداخت نماید.
• شرکت توانیر و شرکت مدیریت شبکه موظف هستند تأمین برق خریداران برق را به میزانی که از طریق انرژی خریداری کرده،اند تضمین کنند به نحوی که مشمول اعمال برنامه های مدیریت مصرف نشوند.
• شرکت توانیر و شرکت مدیریت شبکه موظف هستند تدابیر لازم از جمله کنترل پذیری و قطع پذیری جهت ممانعت از مصارف مازاد بر سرجمع سقف مجاز و برق خریداری شده از تابلوی سبز را فراهم نمایند.

با این حال چنانچه خریداری مازاد بر مجموع سقف تعیین شده و برق خریداری شده تابلو سبز از شبکه مصرف نماید، بهای برق به ازای مصرف مازاد با ضریب ۱/۳ حداکثر نرخ تابلوی سبز آن دوره در صورتحساب اعمال خواهد شد. ضریب فوق به تشخیص هیئت تنظیم قابل تغییر هست.

در ادامه به مراحل ثبت نام و خرید و پذیرش برق در بازار فیزیکی و مشتقه بورس انرژی اشاره خواهیم کرد:

مراحل پذیرش در بورس انرژی ایران

          📤دانلود فایل آموزشی صفر تا صد بازار برق📥

مراحل جهت حضور نیروگاه ها در بازار فیزیکی

دریافت کد معاملاتی

برای دریافت کد، اشخاص حقوقی دارای پروانه بهره‌برداری باید مراحل زیر را طی کنند:

1. مراجعه به شرکت برق منطقه‌ای یا شرکت توزیع برق
2. دریافت معرفی‌نامه
3. ارائه مدارک مورد نیاز به اداره برق شامل:
   • مدارک ثبتی شرکت شامل اساسنامه، آگهی روزنامه، آخرین تغییرات هیئت مدیره و صاحبان امضا
   • مجوز فعالیت متقاضی
   • اصل و کپی برابر با اصل کارت ملی و شناسنامه صاحبان امضا
   • تکمیل فرم معرفی اطلاعات حساب مشتری
   • تکمیل فرم درخواست کد اشخاص حقوقی
   • تکمیل و امضای بیانیه قبول ریسک
   • تکمیل برگه احراز هویت

برای اشخاص حقوقی که هویت ایرانی دارند ولی سرمایه خارجی دارند، علاوه بر مدارک فوق، این مدارک نیز باید ارائه شود:

• اصل و کپی شناسنامه، گذرنامه و کارت ملی
• روزنامه رسمی تأسیس
• روزنامه رسمی تغییرات معرف صاحبان امضای مجاز

📤دانلود فایل آموزشی صفر تا صد بازار برق📥

شرکت‌های عرضه‌کننده برق در بورس انرژی

در کشور ایران، عرضه‌کننده‌های عمده بازار بورس انرژی شامل شرکت‌های دارای مجوز فروش برق، شرکت تأمین انرژی صنعت فاخته و نیروگاه‌های واجد شرایط هستند. لازم به ذکر است که بر اساس مصوبات وزارت نیرو، خریداران انرژی برق شامل تمام صنایع با قدرت قراردادی بالای یک مگاوات می‌باشند.

سازمان بورس و اوراق بهادار کشور با هدف ایجاد نظم و افزایش شفافیت در معاملات و فعالیت‌های بورس انرژی، به طور مداوم در حال اصلاح و تدوین قوانین و دستورالعمل‌های مربوط به بورس انرژی است.

این تلاش‌ها باعث افزایش قابلیت‌ها و امکانات بورس انرژی می‌شود و به تشویق و ترغیب اشخاص حقیقی و حقوقی ذینفع برای بهره‌مندی از این بستر کمک می‌کند.

مراحل قابل انجام جهت خرید برق توسط مصرف کنندگان بزرگ

مدارک لازم جهت صدور کد معاملاتی خریداران برق در بورس انرژی

• مجوز شرکت بورس انرژی ایران 
• روزنامه رسمی
• استعلام شناسه ملی
• نامه درخواست شرکت کارگزاری

برنامه اعلامی مدیریت شبکه برای ساعات اوج، پیک و میان باری

بازار مشتقه برق بورس انرژی ایران

فرآیند انجام معامله 

سازوکار بازار مشتقه

نحوه تسویه در بازار مشتقه

گردش مالی و اطلاعاتی بعد از انجام معامله

📤دانلود فایل آموزشی صفر تا صد بازار برق📥

کارمزد خرید برق در بورس انرژی

مهم‌ترین مزایا خرید برق از بورس انرژی عبارتند از:

– نظارت دقیق و شفاف بر معاملات
– اولویت تأمین برق از طریق خرید برق در بورس انرژی به صورت دوجانبه
– برخورداری از معافیت‌های معاملاتی
– حذف مراحل تشریفات مناقصه‌ای و مزایده‌ای
– استفاده از روش‌های مناسب برای بازاریابی
– عرضه کلیه کالاهای بورس انرژی در رینگ‌های داخلی و بین‌المللی
– جهت‌گیری کامل و جامع برای کارگزاری‌های معاملاتی
– بستر ایده‌آل برای عرضه کالاها در سطوح مختلف
– تأمین مالی و پوشش ریسک در بورس انرژی
– جذب سرمایه و منابع مالی به روش‌های مختلف از جمله انتشار اوراق بهادار
-ایمنی و محافظت از سرمایه با داشتن سرمایه پایه در برابر نوسانات قیمت
– مدیریت ریسک در بازار بورس انرژی
– کنترل کلیه عرضه‌کنندگان و خریداران با استفاده از ابزارهای مالی و قوانین بورس انرژی
– کنترل در سطح بالا برای اجرای تعهدات طرفین
– حق انتخاب برای خریدار و فروشنده
– جبران ضررهای احتمالی
– داشتن چارچوب و ساختار مدون
– رقابت‌پذیری
– ارائه قیمت شفاف
– امکان خرید برق به صورت بازه‌های کم باری، اوج بار و میان باری

خرید برق از بورس انرژی دارای معایبی است که در صورت عدم مدیریت صحیح، می‌تواند منجر به ضرر و زیان و هدر رفت بخشی از انرژی خریداری شده گردد.

مهم‌ترین معایب خرید برق از بورس انرژی عبارتند از:

– پیچیدگی در پیش‌بینی میزان برق مصرفی: پیش‌بینی میزان برق مصرفی برای ماه آینده در ماه قبل از مصرف می‌تواند پیچیده باشد.
– خرید نقدی قبل از شروع مصرف: نیاز به پرداخت نقدی قبل از شروع مصرف انرژی خریداری شده.
– امکان هدر رفت انرژی: در صورت عدم پیش‌بینی صحیح میزان مصرف یا تغییر در برنامه، ممکن است بخشی از انرژی خریداری شده هدر رود.
– عدم توافق احتمالی: ممکن است خریدار و فروشنده به توافقی در تابلو معاملاتی نرسند.
– افزایش نرخ انرژی در ایام پیک مصرف: در ایام گرم سال و گاهی در ایام سرد سال، نرخ انرژی ممکن است افزایش یابد.
– تحمیل زیان ناشی از عدم مدیریت ریسک: عدم مدیریت ریسک می‌تواند زیان‌هایی را به خریدار و فروشنده تحمیل کند.

تفاوت خرید برق از بورس انرژی و از طریق قرارداد دو جانبه

خرید برق از بورس انرژی و از طریق قراردادهای دو جانبه دارای تفاوت‌هایی است که می‌تواند بر روی شرایط و نحوه تأمین انرژی تأثیر بگذارد.

در خرید آن از بورس انرژی، با توجه به افزایش مصرف برق و گاز در ماه‌های پیک سال، نرخ‌های عرضه در طول سال متغیر بوده و در ایام اوج مصرف به طور معمول افزایش می‌یابد. این در حالی است که در قراردادهای دوجانبه، تأمین این انرژی به صورت سالانه و با نرخ ثابت انجام می‌شود و نیازی به تحمل ریسک‌های ماهانه بورس نیست.

خرید برق در بورس انرژی به صورت نقدی و قبل از دوره مصرف انجام می‌شود، در حالی که در قراردادهای دوجانبه، پرداخت پس از تحقق مصرف صورت می‌گیرد.

با توجه به ماهیت متغیر تولید در بخش صنایع، به ویژه صنایع بزرگ، پیش‌بینی مصرف برای ماه آینده در بورس انرژی می‌تواند پیچیده و غالباً متناقض با مصرف واقعی باشد و گاهی غیرممکن است.
در مقابل، در خرید از طریق قرارداد دوجانبه، مشترک می‌تواند در روزهای پایانی هر دوره (ماه) میزان مصرف خود را که تا آن زمان به دقت مشخص شده است، اعلام کند و به همان اندازه برق را به صورت دوجانبه خریداری نماید.

از آنجا که امکان تغییر یا ذخیره برق خریداری شده در بورس وجود ندارد، در صورت بروز هرگونه تناقض در سفارش‌گذاری، برق مصرف نشده هدر می‌رود و صنعت مربوطه متحمل زیان خواهد شد. در حالی که در خرید این انرژی از طریق قرارداد دوجانبه، امکان تغییر برق خریداری شده در طول دوره مصرف وجود دارد که به بهینه‌سازی مصرف کمک می‌کند.

با توجه به اینکه ثبت سفارش در کارتابل مشترک در مدیریت شبکه برق ایران الزامی است، تخصیص آن مذکور و اعلام به شرکت‌های توزیع یا برق منطقه‌ای برای درج در صورتحساب‌های مشترک با قطعیت صد درصدی و نظارت مستقیم مدیریت شبکه انجام می‌شود.

📤دانلود فایل آموزشی صفر تا صد بازار برق📥

 

۰۲۱-۹۱۰۰۵۷۷۷ :راهنمایی، مشاوره و ارتباط با کارگزاری پویان

ارتباط با مدیر انرژی کارگزاری پویان: ۰۹۱۲۴۱۴۰۳۶۲